Lubawka: Stu jeden tkaczy z Lubawki

Za datę nadania praw miejskich Lubawce przyjmuje się rok 1292. Wtedy to książę świdnicko-jaworski Bolko I przekazał okoliczne tereny zakonowi cystersów z Krzeszowa. W ich posiadaniu miasto było aż do 1810 r. Do 1392 r. miasto, wchodzące w skład Księstwa Świdnickiego, było wierne koronie polskiej, po czym przeszło we władanie czeskie. Podczas wojen husyckich (1425 i 1431) przez to, że nie posiadało murów obronnych, zostało zniszczone i spustoszone. Dziesiątki wojen, epidemii i klęsk żywiołowych w XV w. nie oszczędzały miasta. Od 1526 r. Śląsk, a wraz z nim Lubawka, przeszedł pod panowanie Habsburgów.

Rozwój i klęski
Najbardziej szczęśliwy był tu XVI wiek. Dzięki rozwijającemu się tkactwu lnu zaczął się intensywny rozkwit Lubawki, który zahamowała dopiero wojna trzydziestoletnia (1618-1648). W 1646 r. kwaterowały tu wojska szwedzkie. Miasto zostało splądrowane i przez pół roku pozostawało opuszczone.

W 1784 r. istniało tu 269 domów, w tym 8 budynków użyteczności publicznej, młyn wodny, młyn do mielenia kory dębowej, 4 bielniki, folusz i magiel. W mieście było 101 tkaczy, posiadających 149 krosien. W innych branżach pracowało, w zależności od szacunków, od 50 do 100 osób.

W XVIII wieku Lubawkę doświadczyły klęski żywiołowe. Najbardziej tragiczny był pożar, który wybuchł 11 października 1734 r. Doszczętnie strawił on niemal całą zabudowę razem z ratuszem, szkołą, plebanią i kościołem. Ludność schroniła się u cystersów w Krzeszowie i Chełmsku Śląskim. Klasztor udzielił im bezprocentowych pożyczek, a także udostępnił swoje materiały na odbudowę miasta.

W latach 1736-37 odnotowano największą powódź. Po zalanych wodą ulicach pływały pstrągi. Po tym wydarzeniu pozostał ślad w herbie miasta – przedstawia on płynącą rybę, nad którą widać wieżę ratusza i dwa drzewa.

Znaczący był też rok 1810, kiedy zlikwidowano zakon cystersów i go wywłaszczono. Lubawka, a także położone nieopodal Chełmsko Śląskie, mogły rozwijać się samodzielnie. Mieszkało tu wtedy ponad 1500 osób – o połowę mniej niż w sąsiedniej Kamiennej Górze. Kolejny wielki pożar, który wybuchł 17 września 1848 r., zniszczył doszczętnie około 150 domostw i budynków gospodarczych.

Wielka odbudowa
W 1857 i 1865 r. ruszyły w mieście pierwsze przędzalnie mechaniczne. Do szybkiego rozwoju Lubawki przyczyniło się doprowadzenie w 1867 r. linii kolejowej z Sędzisławia oraz późniejsze przedłużenie jej do Czech. Od 1862 r. rozpoczęto wydobywanie węgla kamiennego. W 1873 r. powstała lokalna gazownia, a w kolejnych latach wiele zakładów przemysłowych, w tym m.in. wielka tkalnia, wytwórnia celulozy i wyrobów z niej oraz huta szkła. W 1864 r. uruchomiono szpital.

Zobacz także:

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE

Zniszczenia ominęły miasto
Dzięki przygranicznemu i malowniczemu położeniu Lubawka cieszy się dużym zainteresowaniem turystów. Najczęściej odwiedzane są: Dolina Miłości, Krucze Skały, kościół ewangelicki oraz kalwaria na Świętej Górze. Już w latach 90. XIX w. działało tu kilkanaście hoteli, gospody i schroniska młodzieżowe.

W okresie międzywojennym powstało wiele obiektów sportowych. Najpierw wybudowano skocznię narciarską na północnym zboczu Kruczej Skały (w 1924 r.), a nieco później duży zespół obiektów sportowych z boiskami i zapleczem. Służyły one początkowo sportowcom niemieckim do przygotowań na olimpiadę w Berlinie w 1936 r., a później hitlerowskiej organizacji młodzieżowej, jako ośrodek szkoleniowo-rekreacyjny.

Podczas II wojny światowej w mieście istniały obozy pracy przymusowej, a z końcem 1944 r. utworzono tutaj filię obozu Gross-Rosen, w której przebywało około 500 kobiet pochodzenia żydowskiego, przywiezionych z Oświęcimia.

Zniszczenia wojenne ominęły miasto, gdyż nie toczyły się na tych terenach prawie żadne działania. Wojska radzieckie zajęły miasto 7 maja 1945 r. Przebywało tu wtedy około 6300 rdzennych mieszkańców oraz około 1000 osób uciekających przed frontem. W latach 1945-47 na mocy umów międzynarodowych ludność niemiecka została wysiedlona w głąb Niemiec. Na ich miejsce przybywali polscy osadnicy z terenów przyłączonych do Związku Radzieckiego, a także z centralnej Polski i okolic Nowego Sącza.

Słynna bazylika
Dziś Lubawka jest jedynym miastem w powiecie kamiennogórskim (oprócz samej Kamiennej Góry). Mieszka tu około 13 tys. osób. Turystów przyciągają tu takie zabytki architektury, jak: kamieniczki z podcieniami w Rynku, kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny oraz kościół pw. św. Krzysztofa. Zaledwie 5 km od Lubawki znajduje się bazylika w Krzeszowie – jeden z najciekawszych zabytków na Dolnym Śląsku.

Zobacz także:

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE