Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku. Wystawy, wydarzenia, edukacja, ochrona materialnego i duchowego dziedzictwa kulturowego

Muzeum Ziemi Kłodzkiej zostało oficjalnie otwarte 1 maja 1963 roku. Placówka od ponad 50 lat gromadzi i pielęgnuje spuściznę kulturalną ziemi kłodzkiej, obszaru który zachwyca pod względem geograficzno-krajobrazowym, zaś jego dzieje, zawirowania polityczne, etniczne i kulturowe - czynią zeń niezwykle interesujące pole badań i zbieractwa muzealnego. Obok gromadzenia i opracowywania zbiorów prowadzi działalność popularyzatorską poprzez wydawnictwa związane z kierunkiem swoich zainteresowań, odczyty, wykłady, lekcje i warsztaty muzealne, koncerty kameralne i wernisaże. W ramach pracy naukowej współpracuje natomiast z szeregiem instytucji naukowych oraz organizacji i towarzystw społeczno-kulturalnych w kraju i za granicą. Od 1985 roku wydawany jest muzealny periodyk Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Zeszyty stanowią interdyscyplinarne forum wypowiedzi m.in. specjalistów polskich i czeskich promujących problematykę regionu, stosunków polsko-czeskich i muzealnictwa. Prezentują także wyniki prac badawczych powstałych w regionie lub dla regionu.

Pierwotnie siedziba placówki znajdowała się w budynku przy pl. Bolesława Chrobrego 22 (Rynek). Funkcję kustosza i kierownika Muzeum pełnił z wielkim zaangażowaniem od początku Wacław Brejter. W pierwszych latach działalności Muzeum zaopiekowało się rozproszonymi po wojnie zbiorami, poczyniło pierwsze zakupy, stworzony zastał zaczątek biblioteki muzealnej, realizowano program oświatowy oraz przygotowano pierwsze wystawy problemowe m.in. Miasto pod miastem i X wieków Kłodzka.

W 1968 r. z powodu usuwania się gruntu pod fundamentami budynku przy Rynku Muzeum otrzymało nakaz opuszczenia go. Lokalem zastępczym, w którym zdeponowano magazyny muzealne na wiele lat stał się dwór renesansowy w Jaszkowej Górnej. Funkcję kierownika Muzeum pełnił wówczas Witold Turkiewicz, który był twórcą pierwszego w kłodzkim Muzeum systemu ewidencjonowania zasobów muzealnych z podziałem na działy.

W 1971 r. przekazano grożący zawaleniem obiekt przy ul. Łukasiewicza, który po adaptacji na cele muzealne w latach 1976-1986 do dziś służy jako siedziba Muzeum. Na kompleks składają się barokowe zabudowania dawnego konwiktu jezuickiego z przełomu XVII i XVIII wieku. Podczas remontu zachowano wszystkie elementy zabytkowej budowli, jej pierwotny układ i wystrój architektoniczny. Zadbano również o zachowanie stylowej elewacji, której projekty przypisuje się Carlowi Lurago. Obecnie do najpiękniejszych wnętrz należą: biblioteka z dekoracją sztukatorską na stropie (dawny refektarz), dwukondygnacyjna sala koncertowa z emporą muzyczną (była kaplica św. Alojzego), Salon Złoty, sala konferencyjna i barokowa klatka schodowa. W holu I piętra powstała sala audiowizualna, w której odbywają się pokazy i prelekcje muzealne. W podziemiach zachował się labirynt oryginalnych 2-kondygnacyjnych średniowiecznych piwnic. W muzealnym ogrodzie można obejrzeć lapidarium.

Największe kolekcje w zbiorach Muzeum stanowią - zbiór cyny, numizmatów, zegary śląskie z doby uprzemysłowienia na Dolnym Śląsku oraz szkło unikatowe, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku artystów działających na Ziemi Kłodzkiej po 1945 roku. Interesującym zbiorem literatury regionalnej dysponuje biblioteka naukowa, przekształcana w ośrodek wiedzy i informacji o regionie.

Od 1972 r. funkcję dyrektora Muzeum przejęła Krystyna Toczyńska-Rudysz i sprawowała ją do roku 2001. Zarządzając placówką przez prawie trzy dekady zainicjowała szereg autorskich przedsięwzięć wystawienniczych i imprez cyklicznych. W tym okresie działalność kłodzkiego Muzeum była szeroko znana i ceniona w kręgach muzealników i naukowców w Polsce. Pierwszą ekspozycją stałą w nowym obiekcie była wystawa Oblicze miasta. Pięć ekspozycji: Oczy czasu (1990), Michał Klahr St. i jego theatrum sacrum (1992), Park Narodowy Gór Stołowych (1994), Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa Ziemi Kłodzkiej (1996) oraz Dom w zwierciadle minionego czasu (2001) uzyskały nagrody Ministra Kultury i Sztuki w Ogólnopolskim Konkursie na Najciekawsze Wydarzenie Muzealne Roku.

Cykliczne imprezy Muzeum na stałe wpisały się w życie kulturalne miasta. Co roku z inicjatywy Muzeum w ostatni weekend maja organizowane są: Giełda Skał i Minerałów oraz Targi Staroci. Od 1991 r. w ramach cyklu My, Kłodzczanie, służącego poznaniu powojennych dziejów miasta, jego mieszkańców i instytucji prezentowane są postaci kłodzczan zasłużonych dla miasta. Rokrocznie odbywają się Spotkania muzealników i archiwistów pogranicza polsko-czeskiego Euroregionu Glacensis.

Istotne zmiany dla statusu Muzeum Ziemi Kłodzkiej przyniosły lata 2000-2001. Uchwałą Rady Miejskiej Nr XXV/ 142/2000 z dnia 27 I 2000 r. powołano 21 XI 1996 r. przy Muzeum Ziemi Kłodzkiej Radę Muzeum jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach zarządzania, finansowania oraz polityki kulturalnej w zakresie muzealnictwa, natomiast 14 XII 2001 r. Minister Kultury decyzją DDN-IV/PRM/69/01 wpisał kłodzkie Muzeum do Państwowego Rejestru Muzeów.

W latach 2002 -2007 r. funkcję dyrektora muzeum pełniła Lucynę Świst. Do większych przedsięwzięć w tym okresie można zaliczyć organizację wystaw - Konserwator -twórca - dzieło (2003), Otto Müller-Hartau i inni pejzażyści Ziemi Kłodzkiej (2004) oraz obchodów Jubileuszu 640 rocznicy śmierci Arnošta z Pardubic (1297-1364), na które złożyła się organizacja okolicznościowej wystawy Arnošt z Pardubic (1297 - 1364), konferencji i wydawnictw. W roku 2005 Muzeum skupiło się na organizacji wystawy Zaczęło się w Bad Reinerz. Tradycje muzyczne Dusznik Zdroju oraz wydaniu publikacji pod tym samym tytułem. W roku 2006 wśród ważniejszych wystaw czasowych eksponowano: U źródeł ruchu turystycznego na Ziemi Kłodzkiej - Kłodzkie Towarzystwo Górskie, Sztuka drewna - meblarstwo i snycerstwo ludowe na Dolnym Śląsku, Podróż przez centrum Europy. Obrazy z podróży palatyna Ottheinricha z lat 1536/37, Zapomniana Arkadia. Parki i pałace dawnego Hrabstwa Kłodzkiego.

W roku 2007 na dyrektora Muzeum powołano Klaudię Lutosławską. W 2008 r. instytucja obchodziła jubileusz 45-lecia. Z tej okazji przygotowano obszerną wystawę pn. Z muzealnej skarbnicy oraz wydano Przewodnik po zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Prezentowano wystawy: Śladami historii, Śląskie miasta forteczne w procesie zmian urbanistycznych, Góry w malarstwie polskim - ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Lesznie. W tym samym roku instytucja po raz pierwszy aktywnie włączyła się w organizację wydarzenia Noc Muzeów i wystawę sztuki współczesnej Turbulencje. W 2009 r. przygotowano wystawę czasową Kłodzko w średniowieczu oraz Polskie Malarstwo Współczesne - ze zbiorów Muzeum w Wałbrzychu.

W 2010 r. w wyniku procedury konkursowej stanowisko dyrektora instytucji objęła Barbara Frydrych. Z ważniejszych wystaw w 2010 r. prezentowano: Podróże w czasie. Dawne widoki Śląska na grafikach z kolekcji Haselbacha, Stanisław Sacha Stawiarski - Marzenie o nieistniejącym obrazie, Marianna Orańska a ziemia kłodzka, Chrystus narodził się w drodze do Lądka. Znaki pobożności ziemi kłodzkiej, Negatyw cienia, natomiast w 2011 r. wystawy: sztuki współczesnej pn. COŚ TU SzTUKA, Mistrz i Uczeń. Zbigniew Horbowy-Ryszard Bilan. Sen o Kłodzku oraz Tu i teraz. Opowieści o Japonii. Od 2010 r. instytucja poza majową Nocą Muzeów cyklicznie organizuje plenerowe Nocne zwiedzanie miasta z dreszczykiem w ramach Dni Twierdzy Kłodzkiej oraz stale poszerza swoją działalność edukacyjną.

Największe kolekcje w zbiorach Muzeum stanowią – zbiór cyny, numizmatów, zegary śląskie z doby uprzemysłowienia na Dolnym Śląsku oraz szkło unikatowe, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku artystów działających na ziemi kłodzkiej po 1945 r. Interesującym zbiorem literatury regionalnej dysponuje biblioteka naukowa, przekształcana w ośrodek wiedzy i informacji o regionie.

• Lapidarium na dziedzińcu muzealnym
  W 2020 r. w ramach projektu pn. “Centra dawnych rzemiosł na szlaku Via Fabrilis” zrealizowano konserwację ośmiu rzeźb znajdujących się w lapidarium na dziedzińcu Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku. Pracom konserwatorskim zostały poddane osiemnastowieczne obiekty tj. rzeźba anioła , trzy wazony ogrodowe, obelisk, dwie ławy kamienne oraz pochodzący z 1525 r. Veraikon.

• "Z dziejów Kłodzka"
  Wystawa monograficzną poświęconą miastu i jego tysiącletniej historii, zatytułowana "Z dziejów Kłodzka". Na dwóch kondygnacjach Muzeum - w podziemiach oraz na parterze - zaprezentowana została opowieść o Kłodzku, począwszy od pierwszej o nim wzmianki w Kronice Czechów Kosmasa, a skończywszy na „powodzi tysiąclecia” w 1997 r. Bogatą historię miasta ilustruje ciekawa aranżacja poszczególnych sal ekspozycyjnych, oddająca atmosferę zarówno gwaru średniowiecznego miasta, jak i kontemplacji augustiańskiego skryptorium, nawiązująca do duchowości jezuickiego baroku, czy wreszcie do codzienności kłodzczan przemierzających tutejsze ulice w ubiegłym stuleciu.

  Będąca odpowiedzią na potrzeby mieszkańców oraz turystów wystawa powstała głównie w oparciu o zbiory własne Muzeum, uzupełnione o nieliczne obiekty wypożyczone z parafii o.o. jezuitów oraz o kopie i repliki. Wśród eksponatów zaprezentowano m.in. zbiór ikonografii dokumentującej zmiany architektoniczne Kłodzka na przestrzeni dziejów. Ekspozycję wzbogacają różnorodne obiekty kultury materialnej ilustrujące kondycję gospodarczą miasta, obejmujące m.in. pamiątki cechowe oraz bogaty zbiór wyrobów cynowych kłodzkich konwisarzy. Pochodzące z różnych epok obiekty sztuki i kultury rysują natomiast inne, bardziej artystyczne oblicze miasta.

• Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa ziemi kłodzkiej
  Ekspozycja tymczasowo niedostępna. Zmodernizowana wystawa szkła będzie dostępna w drugiej połowie 2022 r.
  Kłodzkie Muzeum niemal od pierwszych miesięcy swojej działalności dokumentowało i gromadziło eksponaty związane z historycznym rozwojem kłodzkiego przemysłu szklarskiego od połowy XIV w. do lat dziewięćdziesiątych XX w. Głównym przedmiotem zainteresowania stało się jednak szkło artystyczne tworzone przez artystów wykształconych w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Trzon muzealnej ekspozycji tworzy ponad 205 unikatowych dzieł projektantów i artystów szkła mieszkających na ziemi kłodzkiej i działających w dolnośląskich hutach po roku 1945.

• Oczy czasu. Zegary mechaniczne popularne na Śląsku w XIX i w I poł. XX wieku w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej
  Celem wystawy jest zaprezentowanie ostatniego, fabrycznego i masowego okresu produkcji zegara mechanicznego. Na wystawie zgromadzono kilkaset zegarów, w tym wyroby dwóch największych fabryk dolnośląskich XIX i XX: Gustawa Beckera w Świebodzicach i braci Eppnerów w Srebrnej Górze.

  Najliczniejszą grupę, stanowiącą blisko połowę kolekcji tworzą zegary typu szwarcwaldzkiego z połowy XIX i pocz. XX w. Wszystkie one posiadają bardzo proste mechanizmy, zamknięte w drewnianej skrzynce, różnią się jedynie dekoracjami ścianek przednich. Dlatego według tych dekoracji podzielone zostały na kilka typów: kuchenne, krajobrazowe, ikonowe. Sporą grupę tworzą zegary ścienne szafkowe i półszafki. Od bardzo skromnych, prostych do bogato dekorowanych z kurantami wybijającymi godziny i kwadranse. Kolejną duże grupy stanowią zegary stołowe, gabinetowe oraz kominkowe.

  Wśród ciekawostek wykraczających poza profil kolekcji zobaczyć można 2 zegary obrazowe z mechanizmami umieszczonymi na malowanych wieżach kościelnych i kołach młyńskich. Ciekawostką są ponadto zegary słoneczne, strażnicze, kieszonkowe oraz mechanizmy zegarów wieżowych. Niezwykle interesująca jest kolekcja pozytywek, która wzbogaca wystawę.

Wtorek-Piątek:
1 maja – 30 września w godzinach 10.00 – 17.00
1 października – 31 grudnia w godzinach 10.00 – 16.00
1 stycznia – 30 kwietnia w godzinach 10.00 – 16.00

Sobota, niedziela i święta
1 maja – 30 września w godzinach 11.00 – 17.00
1 października – 31 grudnia w godzinach 10.00 – 16.00
1 stycznia – 30 kwietnia w godzinach 10.00 – 16.00

W poniedziałki nieczynne. Ostatni zwiedzający mogą wejść do muzeum pół godziny przed zamknięciem obiektu.

W SOBOTY wstęp na wszystkie wystawy czasowe i stałe jest ZA DARMO
W pozostałe dni: Bilety normalne 15 zł, ulgowe 10 zł.
Grupowe (normalne - dorośli i seniorzy) dla ponad 10 osób - 10 zł
Grupowe (ulgowe - dzieci i młodzież ucząca się) - 6 zł
Bilet rodzinny dla rodziców z dziećmi od 7 do 18 lat - 35 zł

Oprowadzanie grup po obiekcie i wystawach 40,00 zł
Lekcje muzealne 10.00 zł /os.
Oferowane warsztaty 18.00 zł /os.
Za wyjątkiem:
"Malowanie na szkle" - w cenie ozdobna ramka 25.00 zł /os.
"W trybach czasu" - wykonanie własnego zegara, w cenie mechanizm kwarcowy 25,00 zł /os.
"Zostań skrybą" - warsztaty kaligrafii 25,00 zł /os.
"Wypuścimy was z torbami, czyli folk dla wszystkich" - warsztaty modniarstwa, w cenie płócienna torba 25,00 zł /os.

muzeum.klodzko.pl
facebook.com/MuzeumZiemiKlodzkiej

ZOBACZ TEŻ: