Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Sztuczne konie i miętowe ciastka. Dziedzictwo Braci Morawskich w Piławie Górnej. Co warto zobaczyć?

Gabriela Fedyk
Gabriela Fedyk
Na wystawie w Izbie Pamięci Braci Morawskich można zobaczyć m.in.: fotografie, grafiki i pamiątki związane z ewangelicką Wspólnotą Herrnhutów, która powstała w 1743 roku na terenie Piławy Górnej wraz z osiedlem Gnadenfrei
Na wystawie w Izbie Pamięci Braci Morawskich można zobaczyć m.in.: fotografie, grafiki i pamiątki związane z ewangelicką Wspólnotą Herrnhutów, która powstała w 1743 roku na terenie Piławy Górnej wraz z osiedlem Gnadenfrei Gabriela Fedyk
Izba Pamięci Braci Morawskich została otwarta 31 stycznia 2020 roku w Piławie Górnej. To do tej pory pierwsze i jedyne takie miejsce w Polsce. Izba mieści się w centrum miasta przy placu Piastów Śląskich w dawnym kompleksie Domu Braci, który został wzniesiony w 1746 roku. Zwiedzanie izby jest bezpłatne i można tam zobaczyć wystawę stałą, wysłuchać wielu ciekawostek związanych z Piławą Górną, Braćmi Morawskimi i dowiedzieć się, o co chodzi z ciastkami miętowymi i likierem. Polecamy!

Spis treści

Na wystawie w Izbie Pamięci Braci Morawskich można zobaczyć m.in.: fotografie, grafiki i pamiątki związane z ewangelicką Wspólnotą Herrnhutów, która powstała w 1743 roku na terenie Piławy Górnej wraz z osiedlem Gnadenfrei.

W Izbie znajdują się także fragmenty neogotyckiej bramy cmentarnej z 1870 roku - wykonane w piławskiej firmie Thust - oraz dokumenty Karla Friedricha II hrabiego von Pfeil, który przeznaczył całą sumę na odbudowę Domu Braci po pożarze osiedla w 1792 roku. Podczas zwiedzania można usłyszeć wiele ciekawych historii, m.in. o funkcjonującej tu niegdyś fabryce słynnych ciastek miętowych oraz wytwórni sztucznych koni.

O wszystkim opowie Arnold Kordasiewicz, pasjonat i człowiek o ogromnej wiedzy o Piławie Górnej, którą nieustannie pogłębia.

Piława Górna - odkrywanie jej historii

Przez wiele lat za rok pierwszej wzmianki o Piławie Górnej uważano 1189. Jak się okazało – błędnie. Prawidłową datą okazał się 1219 rok, a ustalił to Arnold Kordasiewicz. Rozwój wsi nastąpił w XVIII wieku, kiedy w 1743 roku przybyli do niej Bracia Morawscy. Bracia Morawscy to ewangelicka wspólnota religijna założona przez grupę protestanckich uchodźców religijnych z północnych Moraw. Członkowie Jednoty Braterskiej znaleźli tu schronienie przed prześladowaniami religijnymi. Ernst Julius von Seidlitz zgodził się utworzyć na terenie jego posiadłości osadę Braci Morawskich - osiedle Gnadenfrei (niem. „wolny z łaski”).

Bracia Morawscy w Piławie Górnej. Kościół i życie codzienne

Kościół i zasady, według których żyli Bracia Morawscy, stanowiły ważną część życia Wspólnoty. Codzienne modlitwy i praca były fundamentem społeczności. Rozwijało się tutaj rzemiosło, a później przemysł. Początkowo Gnadenfrei było osiedlem tkaczy, z czasem także kamieniarzy (do dziś Piława jest z tego znana, a w mieście jest około stu zakładów kamieniarskich).

W społeczności panowały ściśle określone zasady, które były rygorystycznie przestrzegane przez jej członków. Co istotne, ci, dla których zdyscyplinowanie było zbyt dokuczliwe, mogli odejść ze Wspólnoty.

Ustanowione reguły dokładnie określały wszystkie aspekty życia członków Wspólnoty. Rodziny i małżeństwa mieszkały razem, a ludzie stanu wolnego w osobnych budynkach - stąd też Domy Wdów i Wdowców czy Domy Sióstr.

Swego rodzaju ewenementem było też tworzenie przez Braci Morawskich Wspólnoty ekonomicznej. Każdy z członków Wspólnoty odprowadzał sporą część swojego dochodu do wspólnej kasy. Z kasy tej finansowane były przedsięwzięcia służące społeczności: szkoły, szpitale, opieka społeczna, utrzymanie osiedla czy misje. Zaangażowanie w działalność misyjną było rzadko spotykane w tamtych czasach. Nietypowe były też kierunki tych misji - m.in. Tybet.

Pozycja społeczna kobiet we Wspólnocie Braci Morawskich była wysoka. Grupy decyzyjne były reprezentowane po połowie przez kobiety i mężczyzn. Kobiety mogły też zostawać pastorami.

Szkoły w Gnadenfrei miały bardzo wysoki poziom kształcenia. Uczyły się tutaj zarówno dzieci (chłopcy i dziewczęta) z Prus, jak i z zagranicy m.in. z Warszawy, Łodzi czy Piotrkowa. Edukacja tutaj była gwarantem dobrego wykształcenia i przygotowania do życia.

Piława Górna dzisiaj. Śladami Braci Morawskich

Spacerując dziś po Piławie Górnej często nie zdajemy sobie sprawy, jak wielki wpływ na miasto wywarli Bracia Morawscy. W centrum widzimy charakterystyczne budynki z dwuspadowymi dachami. Również układ dróg i zabudowań oraz czworokątny rynek to ich ślad. Cmentarz, na którym grzebano zmarłych ze Wspólnoty, już nie istnieje, a na jego miejscu znajduje się Park Miejski. Warto wspomnieć o niechlubnym czasie w Piławie Górnej, kiedy po II wojnie światowej płyty nagrobne Braci Morawskich były rabowane, a do drugiej połowy lat 90. XX wieku na miejscu nekropolii odbywały się dyskoteki i festyny. Aktualnie w parku znajduje się lapidarium z odzyskanymi nagrobkami, pamiątkowy głaz oraz tablice w miejscu, gdzie znajdowała się pięknie zdobiona brama, prowadząca na cmentarz. Pozostałe elementy bramy (i inne artefakty) można zobaczyć w Izbie Pamięci Braci Morawskich.

Piława Górna – jak dojechać? Mapa

Piława Górna jest niewielkim miastem, które leży między dwoma miastami powiatowymi na Dolnym Śląsku – Dzierżoniowem i Ząbkowicami Śląskimi – we wschodniej części Kotliny Dzierżoniowskiej, na styku ze Wzgórzami Niemczańskimi. Wyruszając samochodem z Wrocławia, dojedziemy tutaj drogą krajową nr 8 lub drogą wojewódzką nr 395. Możemy też skorzystać z transportu publicznego – wtedy podróż pociągiem zajmie około dwóch godzin (z przesiadką w Świdnicy, Kamieńcu Ząbkowickim lub Jaworzynie Śląskiej) do nawet trzech (przesiadka między pociągami w pobliskim Dzierżoniowie lub z busa do pociągu w Ząbkowicach Śląskich).

Piława Górna na mapie:

Na wystawie w Izbie Pamięci Braci Morawskich można zobaczyć m.in.: fotografie, grafiki i pamiątki związane z ewangelicką Wspólnotą Herrnhutów, która powstała w 1743 roku na terenie Piławy Górnej wraz z osiedlem Gnadenfrei

Sztuczne konie i miętowe ciastka. Dziedzictwo Braci Morawski...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na dzierzoniow.naszemiasto.pl Nasze Miasto