Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Uwaga. Atak nowego gatunku kleszczy! Bardzo groźnego!

AGW
Naukowcy obserwują występowanie "nowego" gatunku kleszczy - Haemaphysalis concinna. Co o nich wiemy? Przeczytajcie szczegóły!

Na świecie żyje kilkaset gatunków kleszczy, a w Polsce do tej pory odnotowano występowanie ok. 20 - podaje Jan Bondar, rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego. - Wszystkie stanowią poważne zagrożenie, którego nie wolno lekceważyć. Każdy kleszcze może być wektorem wielu chorób, ten gatunek nie jest niczym wyjątkowym - mówi o nowym gatunku kleszcza Haemaphysalis concinna. - Każdy gatunek może przenosić przynajmniej kilkanaście chorób - przypomina Jan Bondar.

Nie musimy iść do lasu, żeby spotkać kleszcze. Wystarczy obszar porośnięty trawą czy krzewami - teren nad jeziorem, trawnik czy łąka. Kleszcze wolą cień. Gdy już trafią na buty czy spodnie, szukają miejsc, gdzie skóra jest cieńsza i lepiej ukrwiona.

Kleszcz reliktowy - nie taki nowy, ale w Polsce rzadki okaz

Każdej wiosny pojawiają się ostrzeżenia przed kleszczami i apele, by sprawdzać siebie i dzieci po każdym powrocie z lasu czy łąki. O tym pajęczaku zrobiło się głośno w ostatnich miesiącach także w innego powodu - nowego gatunku. Zaznaczmy, że nie jest to kleszcz zupełnie nowy, co wyjaśnia Dorota Dwużnik, doktorantka z Zakład Parazytologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

- Kleszcz reliktowy Haemaphysalis concinna (Koch, 1844) występuje na terenie Europy i Azji w izolowanych, ograniczonych lokalizacjach (Rubel 2018). W miejscach występowania stanowi, obok kleszcza pospolitego Ixodes ricinus i kleszcza łąkowego Dermacentor reticulatus, istotny element zespołu ektopasożytów zwierząt domowych (psów i kotów) oraz człowieka - tłumaczy doktorantka z UW. - Dorosłe kleszcze pasożytują na sarnach, jeleniach oraz na zwierzętach hodowlanych (bydło, kozy i owce). Larwy i nimfy żerują na drobnych gryzoniach, ptakach i gadach. Człowiek może być atakowany przez nimfy i postaci dorosłe tego gatunku kleszcza - podaje Dorota Dwużnik.

Dlaczego o nowym kleszczu o łacińskiej nazwie Haemaphysalis concinna zrobiło się głośno w Polsce? - Do 2018 roku na terenie Polski znaleziono jedynie jedną samicę H. concinna na krowie w 1953 roku, w województwie zachodniopomorskim w okolicach Troszyna. Dopiero w ubiegłym roku odkryto niespodziewanie nowe stanowiska tego kleszcza w Polsce Zachodniej.

Jak wyjaśnia nam doktorantka z Uniwersytetu Warszawskiego, zespół z Wrocławia odkrył kilka stanowisk tego gatunku na Dolnym Śląsku (Kiewra i wsp. 2019). Na sześciu spośród 24 monitorowanych stanowisk zebrano w sumie 43 osobniki H. concinna (25 larw, 15 nimf i trzy osobniki dorosłe). - Także nasz zespół podczas badań terenowych prowadzonych w 2018 roku w celu pozyskania form młodocianych D. reticulatus z drobnych gryzoni, odkrył nowe miejsce występowania H. concinna w okolicach Wolsztyna, w województwie wielkopolskim (Dwużnik i wsp. 2019). Z 39 gryzoni udało się zebrać łącznie 880 kleszczy należących do 3 gatunków: 10 nimf D. reticulatus, 443 osobniki I. ricinus (405 larw i 38 nimf) i aż 427 osobników H. concinna (405 larw, 22 nimfy). Dodatkowo zebraliśmy 20 kleszczy H. concinna z roślinności: trzy samice, jednego samca i 16 nimf. Średnia intensywność infestacji kleszczami wyniosła 13 kleszczy na gryzonia. Średnia intensywność infestacji H. concinna wyniosła ponad 4 kleszcze na gryzonia.

Przez ostatnie 15 lat w Polsce liczba przypadków zachorowań na boreliozę znacznie wzrosła

  • 1850 przypadków w 2000 roku,
  • 9011 w 2010 roku,
  • prawie 14000 przypadków w 2014 roku.
  • 21000 w 2016 roku
  • ponad 21,5 tys. w 2017 roku

Co wiemy o "nowym" kleszczu Haemaphysalis concinna?

- Jest niewiele badań dotyczących patogenów przenoszonych przez H. concinna. Jest to spowodowane trudnościami w zbiorze kleszczy, z powodu nielicznych stanowisk i niskich zagęszczeń kleszczy. Wiadomo, że kleszcz ten jest wektorem bakterii z rodzaju Rickettsia, czynników etiologicznych TIBOLA/DEBONEL (tick- borne lymphadenopathy /dermacentor spp.-borne necrosis-erythema-lymphadenopathy). Do najczęstszych objawów tych chorób należą: strup w miejscu ukłucia kleszcza, powiększone węzły chłonne, bóle głowy i mięśni, zmęczenie, wysypka. W Polsce za głównego wektora tych bakterii uważa się kleszcza
D. reticulatus, ekstensywność zarażenia w populacji tego kleszcza dochodzi do kilkudziesięciu procent (Mierzejewska i wsp. 2015) - przywołuje Dorota Dwużnik.

To nie koniec. - Haemaphysalis concinna jest też znany jako wektor pierwotniaków z rodzaju Babesia, w tym Babesia canis, czynnika etiologicznego babeszjozy psów. Głównym przenosicielem tego pierwotniaka w Polsce jest także kleszcz łąkowy D. reticulatus. Odsetki zarażeń D. reticulatus wahają się w granicach 1-4% i różnią się w zależności od regionu kraju (Mierzejewska i wsp. 2015). Babeszjoza charakteryzuje się bladością błon śluzowych i spojówek oczu. Występuje osłabienie, brak łaknienia, wysoka gorączka nawet do 40,5ºC. Innym charakterystycznym objawem jest mocz barwy „ciemnego piwa" (hemoglobinuria) (Solano-Gallego i wsp. 2016). Brak szybko postawionej poprawnej diagnozy i podania właściwych leków często prowadzi do śmierci zwierzęcia. W Polsce babeszjoza należy do chorób rozprzestrzeniających się (Mierzejewska i wsp. 2015) - przekazuje doktorantka.

Podaje jeszcze przykład z terenu Węgier, gdzie u nimf H. concinna wykryto zakażenie krętkami Borrelia (co opisał Rigo i wsp. w 2011 r.). - W naszym kraju głównym wektorem krętków jest kleszcz pospolity I. ricinus, u którego odsetek zakażenia wynosi ok. 12% zarówno w parkach i lasach miejskich, jak i na obszarach chronionych (Kowalec i wsp. 2017). Obraz kliniczny boreliozy może wiązać się z zajęciem skóry (rumień wędrujący-erythema migrans), stawów, układu nerwowego i serca.

Dorota Dwużnik: W wyniku postępujących zmian klimatycznych możemy spodziewać się coraz częstszego występowania tego kleszcza. Jednak póki co, nadal jest on uznawany za rzadki w naszym kraju.

Czym grozi ugryzienie przez kleszcza?

Borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu należą do chorób najczęściej rozpoznawanych w Polsce, a związanych z kleszczami. "Choroby przenoszone przez kleszcze są ważnym i narastającym problemem epidemiologicznym i klinicznym na świecie i w Polsce", przestrzegał jeszcze w ubiegłym roku GIS.

Koniec lata nie oznacza końca zagrożenia ze strony kleszczy

Aktywność kleszczy kończy się z chwilą obniżenia średnia temperatura powietrza poniżej 5-7°C, co zazwyczaj w Polsce przypada w październiku i listopadzie. Sezon aktywności może być zaburzony poprzez anomalie występujące w przyrodzie, kleszcza można spotkać nawet w grudniu, gdy temperatury dobowe przekroczą 5-7°C, uświadamia Główny Inspektorat Sanitarny.

Jak rozpoznać boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu?

Zakażenie boreliozą w pierwszej fazie przebiega bezobjawowo. Widoczne objawy w postaci okrągłego lub owalnego rumienia o czerwonym zabarwieniu mogą pojawić się w ciągu kilku tygodni od ugryzienia. Objawy te są niebolesne, zmieniające się wraz z upływem czasu aż do całkowitego zniknięcia. Zakażeniu towarzyszyć mogą również objawy grypopodobne oraz senność czy zaburzenia równowagi.

Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem. Boreliozę leczy się terapią antybiotykową wyłącznie pod kontrolą specjalisty. Jeżeli u chorego nie występuje typowy rumień wędrujący rozpoznanie boreliozy wykonuje się poprzez badanie krwi.

Kleszczowe zapalenie mózgu może przebiegać bezobjawowo, łagodnie lub ciężko prowadząc do kalectwa, a nawet śmierci. Objawy kleszczowego zapalenia mózgu występują dwuetapowo:

  • w pierwszych tygodniach od ugryzienia mogą pojawić się objawy przypominające grypę (gorączka, bóle mięśni);
  • po kilku dniach od ustąpienia pierwszych symptomów dolegliwości wracają, dodatkowo towarzyszyć im mogą jeszcze inne tj. nudności, utrata przytomności czy zespół zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Zabezpieczeniem przed kleszczowym zapaleniem mózgu jest szczepienie, które uodparnia nasz organizm na tę chorobę. Warto je wykonać zimą lub wczesną wiosną, przed pierwszym wzrostem aktywności kleszczy.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Stwierdzono, iż kleszcze są wektorami 130 odmian wirusów, 200 gatunków piroplazm, kilku gatunków filarii, grzybów, 20 gatunków riketsji, 20 gatunków krętków i innych bakterii. Stąd zjawisko istnienia wielu chorób odkleszczowych takich jak: borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu (kzm), tularemia, ludzka anaplazomza grnulocytarna, babeszjoza (piroplazmoza).

Kleszcze - jak się przed nimi chronić?

Kleszcze dostają się na nasze ubranie lub skórę bezpośrednio z roślin. Przechodząc przez zarośla możemy zebrać kleszcza z liścia lub źdźbła trawy, dlatego istotne jest właściwe ubranie. Wybierając jasną odzież szybciej i łatwiej dostrzeżesz kleszcza natomiast zakładając bluzę z długim rękawem lub kurtkę, długie spodnie, zakryte buty oraz kapelusz lub czapkę utrudnisz pasożytom dostęp do skóry.

Zabezpieczeniem są również środki odstraszające kleszcze. Należy stosować je ostrożnie, zgodnie z zaleceniami producenta umieszczonymi na opakowaniu. "Po powrocie dokładnie obejrzyj skórę (także w zagłębieniach ciała, np. za uszami czy w zgięciach kolan) ugryzienie kleszcza jest bezbolesne i nieproszony gość może pozostać niezauważony na naszym ciele nawet przez kilka dni. Pomocne w pozbyciu się kleszczy jest również wyczesanie włosów i umycie całego ciała", radzi GIS.

Źródło: GIS, Dorota Dwużnik

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na wroclaw.naszemiasto.pl Nasze Miasto