Zacznij żyć aktywnie - wtedy zestarzejesz się wolniej niż twoi rówieśnicy

Gościem Krystyny Bochenek i Czytelników "Polski Dziennika Zachodniego" jest dzisiaj prof. dr hab. Irena Krupka-Matuszczyk, konsultant wojewódzki ds. psychiatrii, szefowa Kliniki i Katedry Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Ochojcu. Niżej piszemy o tym, na jakie zmiany w psychice narażone są osoby w podeszłym wieku i dajemy receptę na pogodną starość

Wiek podeszły zaczyna się od 65. roku życia

To granica wyznaczona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Osoby między 65. a 70. rokiem określa się mianem młodych seniorów, osoby od 70. do 75. roku życia - to nieco starsi seniorzy, a od 75. do 80. roku życia - najstarsi seniorzy. Mianem "długowieczni" określa się osoby powyżej 80. roku życia.

W Polsce żyje 2500 stulatków*

13 proc. to osoby powyżej 65. roku życia, czyli w wieku podeszłym; co 6. przekroczył 60. rok życia. Kobiety żyją statystycznie 8 lat dłużej. Przeciętny Polak dożywa średnio ponad 71 lat, przeciętna Polka - 79 lat.

Przewiduje się, że w 2025 roku osób powyżej 65 lat będzie 20 proc. populacji; kobiety będą żyły statystycznie o 7 lat dłużej, a mężczyźni o 4,5 roku.

Badania w Danii, dotyczące Unii Europejskiej, wskazują na to, że co czwarty człowiek - mimo że ma 90 lat - w dalszym ciągu jest sprawny - pod względem intelektualnym i fizycznym.

*Dane GUS na podstawie PESEL-u

Niektórzy ludzie starzeją się szybciej

Dzieje się tak dlatego, że szybciej starzeje się ich mózg - na skutek czego pewne funkcje poznawcze, odpowiadające za poziom intelektualny człowieka (pamięć, skupienie uwagi) ulegają znacznemu obniżeniu. Za szybsze starzenie się mózgu i związane z tym otępienia (m.in. choroba Alzheimera) odpowiedzialne są m.in. nasze geny, dlatego przypadłość ta jest dziedziczna.

Starzenie fizyczne i psychiczne idą często w parze

Jeżeli nasz organizm jest zdrowy, to starzenie mózgu następuje wolniej (chyba, że mamy chorobę rozrostową w mózgu). I odwrotnie: jeśli choruje ciało - mózg też starzeje się szybciej. Niestety, do szybszego starzenia się mózgu jest predysponowanych aż 75 proc. osób, które cierpią na choroby naczyniowe (niewydolność serca, nadciśnienie, udar mózgu, miażdżyca).

Na wolniejsze starzenie się organizmu pracują wszyscy ci, którzy na co dzień prowadzą higieniczny tryb życia, systematycznie uprawiają sport, nie nadużywają alkoholu, nie palą papierosów i przestrzegają diety bogatej w nienasycone kwasy tłuszczowe.

Zmiany psychiki związane z wiekiem

* opór przed wszystkim co nowe (telefon komórkowy, komputer, nowoczesna telewizja)

* zaburzenia pamięci (zaczynają się zwykle od pytań typu: "gdzie położyłam klucze?", "co ja miałam kupić?")

* zaburzenia skupienia uwagi (nie pamiętamy, co przeczytaliśmy; w czasie codziennej modlitwy gubimy jej wątek, zaczynamy myśleć o czym innym)

* obniżenie możliwości kojarzenia

Neurastenia wieku podeszłego

To najczęstsza postać nerwicy, objawiająca się zwiększoną pobudliwością i szybkim wyczerpywaniem się układu nerwowego. Osoba cierpiąca na neurastenię stale skarży się na zmęczenie i wyczerpanie, które ma miejsce nawet po nieznacznym wysiłku psychicznym lub fizycznym. Narzeka także na inne dolegliwości, takie jak: zawroty lub bóle głowy, zaburzenia snu, bóle mięśni, drażliwość, jest bardzo wrażliwa na hałas. Charakterystyczna jest u takiej osoby niezdolność do odprężenia się i odpoczynku.

Zmiany neurasteniczne mają często podłoże miażdżycowe.

Pij dużo wody i pamiętaj o witaminach

Uczucie przygnębienia i wiecznego zmęczenia może być powodem złego nawodnienia organizmu i braku witamin. Zwłaszcza niedoboru witaminy B12 (w razie jej dużego niedosytu, świetne rezultaty daje kuracja domięśniowa), a także braku magnezu i potasu.

Pamiętajmy także, by codziennie wypijać dostateczną ilość płynów - czyli co najmniej 2 litry (łącznie z zupą). Niedobór wody w organizmie powoduje odwodnienie mózgu, na skutek czego pewne przemiany metaboliczne w komórce ulegają spowolnieniu.

Bardzo dobre efekty przynosi codzienna gimnastyka (to ma być zestaw nieobciążających ćwiczeń, które najkorzystniej wykonywać nawet na leżąco). Na poprawę sprawności umysłu świetnie wpływa rozwiązywanie krzyżówek.

Bądź aktywny jak najdłużej

Bardzo często ludzie starsi zamykają się w sobie. Uważają, że nie są już atrakcyjni, bo przestali pracować, brakuje im tematów do rozmowy, którymi mogliby się dzielić z innymi - dlatego zaczynają unikać i ludzi, i kontaktów z nimi. Jeśli dochodzi do tego zubożenie ekonomiczne - ich zły stan psychiczny dodatkowo się pogłębia.

W trosce o zdrowie i wolniejsze starzenie się - osoby w podeszłym wieku powinny starać się maksymalnie organizować czas w ciągu dnia, żeby nie siedzieć samotnie w domu, ale żyć aktywnie. Dobrze jest wieczorem albo rano ustalić sobie plan na następny dzień, który następnie będziemy konsekwentnie realizować. Ważne, żeby na co dzień utrzymywać kontakty nie tylko z rodziną, ale mieć znajomych i przyjaciół, z którymi można porozmawiać albo umówić się, np. na spacer. Warto także zapisać się na uniwersytet III wieku - gdzie można nie tylko pogłębić wiedzę, ale jest także okazja iść do teatru, do kina, zadbać o kondycję fizyczną, a przede wszystkim poznać wielu nowych znajomych. Warto mieć przyjaciela w postaci psa albo kota.

Gość Spotkań Medycznych

Prof. dr hab. Irena Krupka-Matuszczyk, specjalista psychiatra

Jest rodowitą katowiczanką, absolwentką Liceum Ogólnokształcącego im M. Konopnickiej w Katowicach. Dyplom lekarza medycyny uzyskała w Śląskiej Akademii Medycznej (1969 r.) i w tym samym roku rozpoczęła staż podyplomowy w Szpitalu Powiatowym i pracę w Klinice Psychiatrycznej Śląskiej Akademii Medycznej w Lublińcu.

Jest specjalistą psychiatrą. Obroniła doktorat pt. "Analiza niektórych przyczyn prób samobójczych pacjentów hospitalizowanych w Klinice Psychiatrycznej Śląskiej Akademii Medycznej w Lublińcu" w 1979 r i awansowała na stanowisko adiunkta. %07Na podstawie oceny dorobku naukowego i przedstawionej pracy habilitacyjnej pod tytułem "23-letnia katamneza schizofrenii o wczesnym początku" uzyskała stopień doktora habilitowanego n. med. w 1999 r.

Od 1982 r. jest kierownikiem Kliniki Psychiatrycznej w Lublińcu, początkowo jako p.o., a od 2000 r. kierownikiem Kliniki Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w strukturach Górnośląskiego Centrum Medycznego Szpitala Klinicznego nr 7 w Katowicach Ochojcu.

Tytuł profesora nadany przez Prezydenta RP otrzymała w 2007 r.

Ukończyła studia podyplomowe "Zarządzanie jednostkami służby zdrowia" w 2003 r w GWSH w Katowicach.

Obecnie jest członkiem Komisji Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

(3 kadencję), Komisji Dyscyplinarnej Odwoławczej dla Studentów (od 1999 r.), Rady Społecznej Szpitala Klinicznego nr 5 (2 kadencję), Zespołu Ekspertów ds. akredytacji jednostek w dziedzinie psychiatrii powołanej przez CMKP (od 2001 r.), Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Od 1983 r. jest konsultantem (wojewódzkim czy regionalnym) w dziedzinie psychiatrii, a dla samego województwa śląskiego od 1999 r.

Pracuje obecnie w Radzie Naukowej czasopism: Psychiatria Polska, Psychiatria po Dyplomie, Medycyna Praktyczna-Psychiatria i Lekarz, a także sprawuje funkcję konsultanta dla Problemów Pielęgniarstwa.

W dorobku naukowym posiada 130 publikacji, 15 rozdziałów w podręcznikach, 141 streszczeń zjazdowych. Pod jej kierownictwem 44 lekarzy uzyskało specjalizację z psychiatrii. Była promotorem 16 prac doktorskich, 34 prac magisterskich i 5 licencjackich.

Mąż Jacek jest lekarzem internistą, specjalistą medycyny fizykalnej i balneoklimatologii, syn Maciej dr n. med. - specjalistą psychiatrą, syn Michał - mgr prawa. W rodzinie zawsze może liczyć także na sześć kobiet: dwie synowe - Ania jest sędzią, a Madzia ekonomistką, i cztery wnuczki - Zosia i Natalia chodzą do szkoły, Marta do przedszkola, a najmłodsza Ala ma nianię.